Zanik mięśni to określenie odnoszące się do grupy schorzeń o nie do końca poznanej etiologii, które wykazują przewlekły charakter. Schorzenia takie bardzo rzadko dotyczą pojedynczych mięśni, ale najczęściej ich grup, a w niektórych przypadkach również całego układu mięśniowego. Najczęściej występujące schorzenie tego typu, to dystrofia mięśniowa. Warto przyjrzeć się mu nieco bliżej.

Czym jest dystrofia mięśniowa?

Dystrofia mięśniowa nie jest jednym schorzeniem, ale ich grupą. Cechą wspólną wszystkich schorzeń, które określa się mianem dystrofii, jest przewlekły charakter. Choroba rozwija się powoli i charakteryzuje się dość powolnym przebiegiem. Z niewyjaśnionych do tej pory przyczyn dystrofia znacznie częściej niż u dorosłych, rozwija się u dzieci i młodzieży. Na początku choroby pojawia się zmniejszenie siły mięśni. Objaw ten pojawia się stopniowo i może być przez długi czas niezauważany. Chory może nie widzieć większej różnicy, choć z czasem jego kondycja fizyczna jest coraz gorsza. Najczęściej więc symptom ten zauważany jest już na późniejszym etapie choroby.

Kolejnym objawem, który pojawia się w początkowej fazie choroby, są nieznaczny zanik mięśni w obrębie pasa biodrowego i barkowego. Tutaj również zanik następuje stopniowo i w długim czasie, przez co może być niezauważony, albo zignorowany przez długi czas. Na kolejnym etapie choroby większość chorych zauważa już, że coś jest nie tak i szuka pomocy specjalisty. Pojawiają się wyraźne trudności z chodzeniem i unoszeniem górnych kończyn. Trudności te związane są najczęściej nie z brakiem koordynacji mięśniowo-ruchowej, ale z zauważalnie mniejszą siłą mięśni. Codzienne czynności, takie jak przemieszczenie się, czy praca zaczynają sprawiać coraz większą trudność. Na tym etapie może zacząć zmieniać się postawa ciała. W późniejszej kolejności dochodzi do poważnych, zauważalnych gołym okiem zaników mięśni pasa biodrowego i ramieniowego. Zanikają mięśnie barków, ramion, pośladki i wiele innych. Choremu coraz trudniej jest utrzymać na dłużej właściwą postawę, a ciało samoczynnie dąży do postawy niewłaściwej (tzw. lordoza).

Objawem, który czasem pojawia się na późniejszych etapach choroby, jest tzw „łydka gnoma”. Łydki są wtedy znacznie powiększone i sprawiają wrażenie przerostu tkanki mięśniowej. W rzeczywistości mięśnie są w zaniku, za to organizm wytwarza zwiększone ilości tkanki łącznej, która oczywiście w żaden sposób nie usprawnia motoryki ciała. Na późnych etapach choroby osoby nią dotknięte mogą mieć znaczne trudności z samodzielnym chodzeniem, mocno ograniczoną możliwość poruszania rękami, a nawet trudności z podnoszeniem się bez pomocy z pozycji leżącej. Zmiany w mięśniach zawsze pojawiają się obustronnie, a choroba nie powoduje żadnych zaburzeń czucia. Wyróżnia się kilka typów dystrofii mięśniowej, które różnią się między sobą znacznie objawami i tempem rozwoju. Dlatego tak ważna jest diagnostyka, dzięki której można dokładnie określić typ dystrofii i podjąć odpowiednie leczenie.

Dystrofia mięśniowa – przyczyny powstawania

Jak już wcześniej wspomniano, dokładne przyczyny powstawania dystrofii mięśniowych nie są znane. Często wskazuje się na możliwość, że jest to choroba o podłożu genetycznym, która objawia się przede wszystkim zaburzeniami na poziomie enzymatycznym. Na poziomie komórkowym w przebiegu choroby dochodzi do zmian w budowie dwóch białek – dystrofiny i utrofiny. Komórki mięśni poprzecznie prążkowanych ulegają wydłużeniu, a w samych mięśniach pojawiają się podłużne rozszczepienia. Następnie zanika prążkowania mięśni, które w konsekwencji prowadzi do ich zaniku. Mięśnie często zastępowane są przez tkankę tłuszczową, a w niektórych przypadkach również przez tkankę łączną.

Leczenie dystrofii mięśniowej

Zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy medycznej dystrofia mięśniowa jest chorobą nieuleczalną. Nie są znane też sposoby na spowolnienie jej rozwoju, choć na całym świecie trwają badania dotyczące tego tematu. Nie oznacza to bynajmniej, że nie można nic zrobić. Kluczowa okazuje się odpowiednio prowadzona rehabilitacja. Organizm ludzki wykazuje się dużą plastycznością i zdolnością do adaptacji. Rola pewnych partii mięśni może zostać przejęta przez inne. Konieczna jest jednak do tego wiedza i doświadczenie, a więc nieodzowna jest pomoc profesjonalnego fizjoterapeuty. W początkowych fazach choroby, a nawet nieco później chory, który codziennie wykonuje określone ćwiczenia, może nie mieć żadnych problemów z poruszaniem się. Na późniejszych etapach kluczowy jest dobór odpowiedniego sprzętu ortopedycznego, który ułatwia samodzielne funkcjonowanie.

Artykuł sponsorowany